25η Μαρτίου: δυο λόγια επί της ουσίας

25η Μαρτίου: δυο λόγια επί της ουσίας *

Παρακολουθήστε ένα μικρό απόσπασμα από την τραγωδία « Πέρσες» του Αισχύλου. Στα Σούσα, πρωτεύουσα της Περσίας, δέκα χρόνια μετά το Μαραθώνα, η Άτοσσα, η μάνα του Ξέρξη, συνομιλεί με το χορό, σοφούς γέροντες της αυλής της. Ζητά πληροφορίες για τους Έλληνες.

Α: στράτευμα πλήθος έχουνε κι εκείνοι; **
Χ:τέτοιο, που σώριασε πολλά δεινά στους Μήδους
Α:και τι άλλο; Βιος στα σπίτια τους περίσσιο;
Χ: στη γη μια φλέβα μόνο ασήμι ο θησαυρός τους.
Α:πώς πολεμούν; Βαστώντας τόξα;
Χ: όχι, μ’ ασπίδες και κοντάρια αρματωμένοι.
Α: ποιος ο αρχηγός που διαφεντεύει το στρατό τους;
Χ: δεν είναι δούλοι μήδε υπήκοοι σε κανέναν.
Α: και στους εχθρούς τους πώς θ’ αντισταθούνε;
Χ:όπως το άξιο του Δαρείου χαλάσαν πλήθος.
Α: πικρά, όσα λες, για τους γονιούς αυτών που φύγαν.

Δεν κρύβω το φόβο που με κυρίεψε όταν πρόσφατα διαβάζοντας άρθρο για την παγκόσμια πολιτική κατάσταση έμαθα με τι είδους όπλα σκοπεύει να «τιμωρήσει» η υπερδύναμη του καιρού μας με τους συμμάχους της το λαό του Ιράκ και άλλων χωρών. Αναρωτήθηκα. Όσοι σήμερα κατέχουν τέτοια όπλα είναι παντοδύναμοι και ανίκητοι; Κι οι άλλοι τι είναι, καταδικασμένοι; Είναι άραγε η πρώτη φορά στην Ιστορία που συμβαίνει ο δυνατός να είναι τόσο υπέρτερος στα όπλα;
Αναζήτησα την απάντηση στην Ιστορία και, μια που οι μέρες το απαιτούν, στα χρόνια του 21.

Α: στράτευμα πλήθος έχουνε κι εκείνοι;
Χ:τέτοιο, που σώριασε πολλά δεινά στους Μήδους
Α:και τι άλλο; Βιος στα σπίτια τους περίσσιο;
Χ: στη γη μια φλέβα μόνο ασήμι ο θησαυρός τους.

Πράγματι η διαφορά ήταν μεγάλη. Αλλά με μια… διαφορά. Η νίκη ήταν των φτωχών και καταπιεσμένων Ελλήνων κι όχι της μεγάλης οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Γιατί δε φοβήθηκαν αυτοί που στις 25 Μάρτη του 21 πήραν την τύχη της ζωής τους στα χέρια τους, με το σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος», με πόθο για αξιοπρέπεια που έφτανε στο θάνατο; Τι άνθρωποι ήταν, δεν ήταν σαν εμάς;

Σαν κι εμάς ήταν κι αυτοί, παιδιά. Με τη διαφορά ότι η ζωή τους ήταν μόνο κατά το όνομα ζωή.

-πώς πολεμούν; Βαστώντας τόξα; ***
– όχι, με κοντάρια και ψυχή για το δίκιο αρματωμένη.
– ποιος ο αρχηγός που διαφεντεύει το στρατό τους;
– δεν είναι δούλοι μήδε υπήκοοι σε κανέναν.
– και στους εχθρούς τους πώς θ’ αντισταθούνε;

Οι γενιές των Ελλήνων που βίωσαν για 400 περίπου χρόνια την οθωμανική κυριαρχία και κατοχή δεν έζησαν όπως αρμόζει στον άνθρωπο. Οι συνεχείς καταστροφές της χώρας, η εκμετάλλευσή της, οι αρπαγές του μόχθου τους , των παιδιών τους, οι θηριωδίες, με δυο λόγια η στέρηση της ελευθερίας τους, μετέτρεψε τη ζωή σε βάσανο, σε βάρος αβάσταχτο. Να λοιπόν πώς εξηγείται το «ελευθερία ή θάνατος»: ή ζωή ανθρώπινη ή τίποτα. Ή πραγματικά άνθρωποι ή τίποτα.

Και πέτυχαν. Η αδικία του κατακτητή δεν πέρασε. Η προσπάθειά του να φοβίσει και να τρομοκρατήσει όχι μόνο δεν πέτυχε, αλλά έγινε αιτία να ατσαλωθεί περισσότερο από πριν η ανθρωπιά και το πείσμα για αληθινή ζωή. Δεν γνώριζε ότι για να νικήσει χρειάζεται να καταστρέψει αυτό που όλοι το ξέρουμε, όλοι οι άνθρωποι το έχουμε, αλλά κανένας μας δεν μπορεί ακόμα να το κάνει αντί-κείμενο: την ανθρώπινη ουσία, τη δύναμη της σκέψης, τη δύναμη της απόφασης για την ίδια μας τη ζωή.

Ο φόβος όμως, παιδιά, δε νικιέται μόνο από την αγανάκτηση και από το «μη παρέκει» του υποδουλωμένου. Στο κρυφό εργαστήριο του μυαλού του παράγεται ένα αντίδοτο του φόβου, φάρμακο γι’ αυτόν και φαρμάκι για το άδικο. Ποιο είναι αυτό; Η Πίστη. Η πίστη στο δίκαιο αγώνα, η πίστη στο θεό και τη φύση.

Η Πίστη είναι κόρη του Λόγου και της Σοφίας. Γι’ αυτό είναι ακατάβλητη, αήττητη. Εφοδιάζει τον πιστό με ενέργεια να δράσει για το καλό, για το δίκαιο. Δίνει αυτοπεποίθηση, θάρρος, ευγένεια, μεγαλοψυχία και αρχοντιά. Είναι αρωγός (=βοηθός) της ανθρωπιάς. Εμπνέει τα οράματα (=τις ιδέες και τις επιθυμίες για το μέλλον που γίνονται εικόνες στο μυαλό μας) μέσα απ’ τα οποία ο αγωνιστής του δικαίου επιμένει, αισιοδοξεί, δραστηριοποιείται όλο και περισσότερο, βαδίζει προς το σκοπό του άφοβος. Η πίστη γέννησε στους αγωνιστές του 21 το όραμα της ελεύθερης πατρίδας και τους έσπρωξε με τόση δύναμη στη θυσία. Η πίστη είναι αξία που τροφοδοτεί την αρετή, είναι ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος γίνεται εικόνα και ομοίωση του Θεού.

Το ‘ξεραν οι πρόγονοί μας. Γι’ αυτό αποφάσισαν την τυπική έναρξη του αγώνα στις 25 Μάρτη. Την ημέρα δηλαδή που για τον Έλληνα και Χριστιανό το ανθρώπινο μπαίνει στη διαδικασία μεταβολής του σε θεϊκό. Αναγγέλλεται στην ανθρωπότητα ότι από τον άνθρωπο θα γεννηθεί ένας θεός. Από την ημέρα αυτή ο άνθρωπος, η γυναίκα μάνα του Θεού γίνεται παν-αγία, θεώνεται. Στον κόσμο του ανθρώπου επεμβαίνει η Δικαιοσύνη, η Βούληση, η Ελευθερία , ο Θεός.

Έχει μεγάλη σημασία και καθορίζει το αποτέλεσμα ενός αγώνα η πίστη, η πεποίθηση του αγωνιζόμενου ότι έχει το δίκιο με το μέρος του. Η βεβαιότητα που έχει μέσα του τον κάνει να κρατά αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του για τον αγώνα του. Γίνεται πεισματικός. Δεν κουράζεται, δεν πτοείται ηθικά. Το αίσθημα του δικαίου φέρνει τον άνθρωπο σε θέση πλεονεκτική. Το δίκιο για την υπεράσπιση της πατρίδας, δηλαδή του ζωτικού χώρου, έχει δύναμη μεγίστη γιατί πραγματικά ισοδυναμεί… ή καλύτερα να το πω, είναι φυσικός νόμος. Και καλά γνωρίζουμε ότι όποιος προσπαθήσει να νικήσει τη φύση είναι καταδικασμένος στην καταστροφή.

Ωστόσο ό,τι ακούσατε, θέλω να επισημάνω, δεν αφορούν μόνο σε μας τους Έλληνες. Το δίκαιο είναι αξία πανανθρώπινη. Η πίστη είναι αξία πανανθρώπινη. Οι Έλληνες του 21 και των κατοπινών ιστορικών γεγονότων δεν ήταν οι μόνοι που αντιστάθηκαν σε μια υπερδύναμη -αυτοκρατορία και κέρδισαν την ελευθερία τους. Όλοι οι λαοί αντιστέκονται και μάχονται και κερδίζουν τους δίκαιους αγώνες.

Αναφέρθηκα προηγουμένως στην ανθρώπινη ουσία. Θέλω να προσθέσω και δυο λόγια επί της ανθρώπινης ουσίας των Ελλήνων. Και το κάνω αυτό επειδή η μέρα σήμερα μας ανήκει.
Είναι σε όλο τον κόσμο γνωστό και οφείλετε και σεις , η νέα γενιά, να το γνωρίζετε, ότι πρώτοι αγγίξαμε και κάναμε φανερές αυτές τις πανανθρώπινες αξίες που προανέφερα. Στην ανατολή του πολιτισμού που ζούμε σήμερα, του κακώς λεγόμενου Δυτικού και μόνο Ευρωπαϊκού, ήταν αποκλειστικό προνόμιο δικό μας. Είμαστε συνεπώς πολύ πιο έμπειροι και εξοικειωμένοι με την Αλήθεια. Προσαρμόσαμε νωρίς τη ζωή μας στους φυσικούς αυτούς νόμους. Κι αυτές οι αντιλήψεις, Δίκιο και Πίστη,μεταβιβάστηκαν, πέρασαν από γενιά σε γενιά όχι μόνο με λόγο, με το μυαλό, αλλά έγιναν με τις πράξεις ένα με τη φύση μας, έγιναν συστατικό στοιχείο των κυττάρων μας, του d.n.a. μας. Αυτό εξηγεί το πώς μια τόσο μικρή χώρα, όπως εμείς, καταφέραμε με τόσο πενιχρά(= φτωχά) μέσα να είμαστε πρωταγωνιστές της ειρήνης και παράδειγμα αγάπης για την ελευθερία.

Αυτά σκέφτηκα και έτσι απάντησα στα συναισθήματα και τα ερωτήματα από την είδηση για τον προεξαγγελμένο και αναμενόμενο πόλεμο που ετοιμάζει η υπερδύναμη του καιρού μας με τους συμμάχους της. Όσα όπλα κι αν επινοηθούν η ιστορία αποφαίνεται ότι νικητής πάντα είναι η ουσία του ανθρώπου, δηλαδή ο νόμος της φύσης, το δίκαιο. Η έκβαση (= το τέλος) είναι δεδομένη από Εκείνον, το Θεό, υπέρ του κατ’ εικόνα και ομοίωσή του, του Ανθρώπου. Αδιάσειστο τεκμήριο ο λαμπρός απελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων του 1821.

– και στους εχθρούς τους πώς θ’ αντισταθούνε; ***
-όπως το άξιο των αδίκων χαλάσαν πλήθος.
Όπως το άδικο των απίστων νικήσαν πλήθος.
-αχ! Πικρά όσα λες για τους γονιούς αυτών που στο άδικο επιμένουν!

* Εκφωνήθηκε στις 22-03-2002 στη σχολική εορτή του 3ου Γυμνασίου Κερατσινίου, που πραγματοποιήθηκε στο δημοτικό θέατρο του Δήμου Κερατσινίου «Μελίνα Μερκούρη».
**Το μεταφρασμένο από τον Τ. Ρούσσο απόσπασμα δανείστηκα από το σχολικό βιβλίο «Αρχαία Ελλάδα. Ο τόπος και οι άνθρωποι», Ο.Ε.Δ.Β.
***Στα κομμάτια αυτά η μετάφραση είναι παραλλαγμένη για τις ανάγκες του λόγου μου.

Στραβός γιαλός, τί άλλο;

 ‘Σκυταλοδρομίες’, ‘2005-06-27 23:20:33’,

Πριν τρεις  εβδομάδες περίπου παρακολούθησα  μια πολιτιστική εκδήλωση οργανωμένη από το   Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Χαλανδρίου. Μέρος της τελετής ήταν η βράβευση μαθητών και μαθητριών που συμμετείχαν στην  «Σκυταλοδρομία Ανάγνωσης» της Βιβλιοθήκης του Αετοπούλειου. Έμαθα ότι επρόκειτο  για κάτι..  ανάλογο με αυτό που δοκιμάσαμε πριν τρία χρόνια ο συνάδελφος  Τοπαλίδης ως Υπεύθυνος  Σχολικής  Βιβλιοθήκης και  εγώ ως φιλόλογος.  Στο σημείο αυτό ακριβώς τέμνεται το παρόν άρθρο με την ανακοίνωση των  Υπεύθυνων  Σ.Β. Εκπαιδευτικών.

Γιατί:Με στόχους πολυεπίπεδους και παιδαγωγικούς, τότε,  ετοιμάσαμε ένα ερωτηματολόγιο (δίνοντας την ευκαιρία να παρουσιάζουν τα παιδιά το θέμα του βιβλίου σε δύο γραμμές, να συγκρατούν πληροφορίες όπως εκδοτικός  οίκος, κ.ά) στο οποίο θα απαντούσαν οι μαθητές που δανείζονταν βιβλία από τη βιβλιοθήκη.  

 Νομίζαμε ότι θα ήταν εφικτό και δόκιμο, αλλά στην πράξη το εγχείρημα απέτυχε, παρά την επιμονή μας να τα καταφέρουμε. Τα παιδιά πέρα από το ότι δεν προλάβαιναν να συντάξουν τις απαντήσεις όχι σε ένα ούτε σε  τρία διαλείμματα – και βέβαια μόνο στο σχολείο θέλαμε να γίνεται η δουλειά αυτή για να μη βαρύνονται   με επιπλέον εργασία στο σπίτι-  σκεφτήκαμε ότι  φορτώνονταν με  καθήκον που  μετέβαλε την ελεύθερη βούλησή τους (να διαβάσουν ένα βιβλίο της αρεσκείας τους) σε  αποστεριόρι καταναγκασμό.

 Έτσι σκεφτήκαμε να οργανώσουμε έναν εσωτερικό διαγωνισμό διαβάσματος, μια σκυταλοδρομία,  με εθελοντική φυσικά συμμετοχή, με…με… με κίνητρα για τους συμμετέχοντες κλπ. κλπ., και οπωσδήποτε να μην είναι δουλειά μόνο του υπεύθυνου Σ.Β., αλλά … Παραλείπω όσα ευκολότατα εννοούνται.

 Από την εμπειρία που έχω ως καθηγήτρια του   3ου  Γυμνασίου Κερατσινίου οι  Σχολικές  Βιβλιοθήκες είναι ο πιο αγαπημένος χώρος των μαθητών.  Περνούν από τη βιβλιοθήκη ακόμα κι αυτοί που δεν δανείζονται ποτέ βιβλίο. Έτσι ,για μια βόλτα, για να δοκιμάσουν λίγο από το μέλι της ελευθερίας που έχει ο χώρος. Γιατί στη ΣΒ, παρόλο που οι όροι εγγραφής, συμμετοχής, δανεισμού, παραμονής είναι αυστηροί  και τηρούνται, τα παιδιά νιώθουν τη διαφορά της προαίρεσης, της επιλογής, από τον εξαναγκασμό που έχει το θρανίο. Έτσι στα διαλείμματα  γίνεται το αδιαχώρητο και ο υπεύθυνος, για να  βγάλει πέρα,   πρέπει να έχει μάτια  κυκλώπεια και χέρια Βούδα!\r\nΌλα πρέπει να γίνουν στα πέντε δεκάλεπτα διαλείμματα. Που, βέβαια, δεν είναι πενήντα ολόκληρα λεπτά για τη βιβλιοθήκη…

Στο διάλειμμα λοιπόν  θα ρωτήσουν τον Υπεύθυνο πού θα βρουν την τάδε και δείνα πληροφορία, στο διάλειμμα θα ζητήσουν να φωτοτυπηθούν λήμματα λεξικών και αποσπάσματα βιβλίων, στο διάλειμμα θα δανειστούν ή θα επιστρέψουν το δανεισμένο βιβλίο, στο διάλειμμα θα ζητήσουν βοήθεια  για αναζήτηση στο ίντερνετ, στο διάλειμμα και από τον ΥΣΒ  ζητούν τη βοήθεια  για να γράψουν μια εργασία στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Γιατί, τοις άπασι γνωστό και μη αμφισβητήσιμο,  τα παιδιά δε μένουν μετά το σχολικό ωράριο. Φεύγουν κουρασμένα και πεινασμένα για το υπόλοιπο της μέρας με τα φροντιστήρια, ξένες γλώσσες κτλ, κτλ.

Κι όταν τελειώνει το διάλειμμα, ο σίφουνας, ο ΥΣΒ μαζεύει ό,τι προλάβει- βιβλία, παραγγελίες για φωτοτυπίες ή διάφορες άλλες, βιντεοκασέτες, περιοδικά- για να είναι όλα  στη θέση τους, έτοιμα να  δεχθούν και να υποδεχθούν με ευγένεια και υπομονή και, το σπουδαιότερο, πάντα με παιδαγωγικό προσανατολισμό και στόχο το άλλο διάλειμμα…

Απορώ κι εγώ με την περίεργη σύμπτωση ορισμένοι δημοσιογράφοι να επισκέφτηκαν μόνο νεκρές ΣΒ …! Γιατί έχω ακούσει και για άλλες  ΣΒ που γίνεται αυτός ο γλυκός χαμός. Θα έλεγα η ωραιότερη διδακτική διαδικασία!

Πώς και από ποιες ΣΒ έβγαλαν το συμπέρασμα; Γιατί δεν ήρθαν στη δική μας να τη δουν τουλάχιστον μία  ώρα κάθε μέρα γεμάτη από παιδιά να παρακολουθούν  εκπαιδευτικά βίντεο ή να διδάσκονται κάποιο μάθημα μέσα στη ΣΒ και με την πρώτη ευκαιρία να αναζητούν τη λύση ή την πληροφορία επί τόπου  από τα βιβλία της ;\r\n Γιατί δεν ήρθαν στο  3ο  Γυμνάσιο να δουν πώς ο ΥΣΒ παρακολουθεί τις διδασκαλίες και είναι σε διαρκή ετοιμότητα να δώσει την πληροφορία εύρεσης του βιβλίου ή το ίδιο το βιβλίο ώστε να διεκπεραιωθεί το μάθημα γρήγορα, ευχάριστα, αποτελεσματικά;\r\nΓιατί δεν ήρθαν να δουν ότι οι  μονόωρες αποβολές του μαθητή περνούν μέσα στη ΣΒ όπου ο μαθητής παραμένοντας   εσωτερικεύει την τιμωρία όχι ως προσβολή του προσώπου του, αλλά ως πραγματική ευκαιρία να εκτιμήσει  τι σημαίνει να χάνει μια διδακτική ώρα;

Γιατί δεν ήρθαν να δουν ότι η ΣΒ ως χώρος για τον οποίο δαπανήθηκαν χρήματα είναι,   ως  χώρος και μόνο, παιδαγωγική άσκηση στο σεβασμό;

Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε…

Ήμαρτον!

ΤΤο κείμενο που ακολουθεί είναι κατάλληλη κριτική για ενηλίκους. Είναι κριτική σστο πρώτο πεζό κείμενο του νέου σχολικού βιβλίου της Α΄ Τάξης του Γγυμνασίου. Εενότητα: Άνθρωπος και φύση •Πόλη- Ύπαιθρος τΤίτλος πεζογραφήματος: ‘Μανιτάρια στην πόλη’ §1. σπορίων: δεν υπάρχει ο τύπος (Λεξικό Μπαμπινιώτη). Αποκεί: δεν υπάρχει ως μία λέξη. §2. «πινακίδες, σηματοδότες…ερήμου»: το να ζει κάποιος στην πόλη ενός κόσμου καταναλωτικού και να απαξιώνει τις διαφημιστικές αφίσες, τις βιτρίνες και φωτεινές επιγραφές είναι μια στάση γενναία, μια στάση αντίστασης ιδεολογικής. Όμως το να απαξιώνει τις πινακίδες (εάν εννοούνται ως οδικές) και τους σηματοδότες, μπορεί να χαρακτηριστεί από αναρχοχαριτωμενάδα ως έλλειψη προσαρμοστικότητας και με ό,τι αυτά συνεπάγονται. «ένα φτερό που είχε μπλεχτεί στα κεραμίδια»: σκαλώσει ή πιαστεί ή παγιδευτεί, πάντως όχι μπλεχτεί (αλλά γι’ αυτό μικρό το κακό). «και να μη γίνει αντικείμενο στοχασμών»: στοχαστικός λοιπόν ο ήρωας, αν όχι φιλοσοφημένο άτομο, πάντως που φιλοσοφεί. (Ένα το κρατούμενο).   «και τις αθλιότητες της ύπαρξής του»: τις υπαρξιακές του αθλιότητες. Υπαρξιακό πρόβλημα είναι ό,τι με κάνει να αναρωτιέμαι σχετικά με την ύπαρξή μου˙ δηλαδή γιατί γεννήθηκα, ποιος είμαι, τι ζητάω ως ύπαρξη από τη ζωή και την κοινωνία, τι ζητά από μένα η ζωή ή η κοινωνία… και διάφορα τέτοια. Υπαρξιακή αθλιότητα (φαντάζομαι ή προσπαθώ να εξηγήσω στον εαυτό μου ότι )είναι η αθλιότητα της ύπαρξής μου, ότι είμαι δηλαδή ως ύπαρξη ένα άθλιο ον δηλαδή ένα πλάσμα δυστυχισμένο ή αξιολύπητο ή φαύλο ή ελεεινό ή μηδαμινό ή ποταπό ή τιποτένιο. Κάτι από όλα αυτά είναι ο ήρωας (ΜΕΛ). (Δύο τα κρατούμενα).       §3. «έτσι»: δηλαδή όντας ο Μαρκοβάλντο αχθοφόρος και τόσο ή άθλιος ή ελεεινός ή φαύλος ή μηδαμινός ή αξιολύπητος ή τιποτένιος ή δυστυχισμένος και στοχαστικός («και να μη γίνει αντικείμενο στοχασμών», §2) με τις αποκαλύψεις των εποχών («καθώς του αποκάλυπτε τις αλλαγές των εποχών» §2).    «εργαζόταν σαν αχθοφόρος»: δεν φτάνει στον συγγραφέα ή την μεταφράστρια (δεν γνωρίζω το πρωτότυπο) ότι μας σύστησε τον ήρωα μία φορά στην πρώτη παράγραφο. Θέλει και μια δεύτερη. Προσπαθήσαμε να δούμε αν η επανάληψη αυτή έχει ένα λειτουργικό ρόλο στο απόσπασμα, αλλά δεν τον βρήκαμε. Κάθε βοήθεια δεκτή. Και δεν φτάνει που δεν μπορούμε να βρούμε τον λειτουργικό- ερμηνευτικό- δραματικό κλπ. ρόλο αυτής της επανάληψης μας έρχεται το «σαν αχθοφόρος» κατακέφαλα.  Και αναρωτιέμαι τι θα πει ένας καθηγητής σε έναν μαθητή που (μπορεί μία στις τόσες να συμβεί και αυτό) θα ρωτήσει γιατί σαν αχθοφόρος και όχι ως αχθοφόρος, που η κυρία του Δημοτικού σχολείου τους είχε κάνει του κόσμου τα παραδείγματα για τη διαφορά του ως και του σαν;   Με τέτοια κείμενα στο βιβλίο που τιτλοφορείται Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ή θα απαντήσουμε ως καθηγητές και θα πούμε στους μαθητές ότι το κείμενο είναι λάθος και ότι η μεταφράστρια μετέφρασε σαν μεταφράστρια και οι συγγραφείς του βιβλίου επέλεξαν το κείμενο σαν συγγραφείς ή θα απαντήσουμε σαν καθηγητές άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε…     § 4. « οπότε θα μπορούσε να περιμένει κάτι περισσότερο πέρα από την ωριαία αποζημίωση της συλλογικής σύμβασης, το επίδομα ακρίβειας, το οικογενειακό επίδομα και την αποζημίωση του ψωμιού»: και περισσότερο και πέρα! Μπόλικα πράγματα! Πλούσια σαν τα επιδόματα και τις αποζημιώσεις που θα πάρει ο Μαρκοβάλντο! Πού ζει ο αχθοφόρος Μαρκοβάλντο να πάμε και εμείς να γίνουμε αχθοφόροι και φιλοσοφημένοι και…υπεράνω χρημάτων και επιδομάτων! (Τρία τα κρατούμενα).     §5. «Στη δουλειά του ήταν πιο αφηρημένος απ’ ό,τι συνήθως˙ σκεφτόταν ότι όσο εκείνος καθόταν και ξεφόρτωνε δέματα και κιβώτια , τα μανιτάρια, που μόνο αυτός εγνώριζε την ύπαρξή τους, μεγάλωναν αργά και σιωπηλά, η πορώδης σάρκα…της γης»: η αλήθεια είναι ο κύριος Μαρκοβάλντο είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα επαγγελματία. Στη δουλειά του είναι συνήθως αφηρημένος, και για να το πούμε λίγο λαϊκά και μετά συγχωρήσεως είναι τρία πουλάκια κάθονταν (τέταρτο το κρατούμενο). Αλλά αυτή τη μέρα που είναι συγκινημένος από τα σγρομπαλάκια στα πόδια του δέντρου (ωραία η έκφραση αυτή) που θα γίνουν σε λίγες μέρες μανιτάρια… ε! δικαιολογείται λίγη περισσότερη αφηρημάδα! Οπότε ένας σωστός (σαν) καθηγητής εξηγεί στους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου ότι δεν πειράζει να είναι γενικώς αφηρημένοι. Ας βρουν (όταν αποφοιτήσουν από γυμνάσιο λύκειο, πανεπιστήμιο) δουλειά κι ας είναι και αφηρημένοι. Κι αν για την αφηρημάδα τους φταίει η οικολογική τους ευαισθησία (πέμπτο κρατούμενο) δεν πειράζει καλό είναι αυτό. Θα το μοιράζονται με το αφεντικό τους. Γιατί πιο αφεντικό δεν έχει οικολογικές ευαισθησίες!     «Και δεν έβλεπε την ώρα ν’ ανακοινώσει την ανακάλυψή του στη γυναίκα του και στα παιδιά του»: κλειστός τύπος (έκτο κρατούμενο). Δεν μοιράζεται τη χαρά του με κανένα συνάδελφό του, παρά μόνο με τα πολύ αγαπητά του πρόσωπα. Και γι’ αυτό και καλός οικογενειάρχης (έβδομο κρατούμενο).  Και καθώς αρχίζει η δεύτερη υποενότητα (ή σκηνή) της πρώτης ενότητας του αποσπάσματος παρακολουθούμε τον ήρωα να αποκαλύπτει στα μέλη της οικογένειάς του το μυστικό του «καθώς έτρωγαν το φτωχικό τους γεύμα». Η λέξη φτωχικό ξεκλειδώνει τη μυστικοπάθεια – τρόπος του υπερβολικώς λέγειν- του ήρωα. Μάλλον- παρά τα επιδόματα και τις ωριαίες αποζημιώσεις- την οικογένεια την έκοβε λόρδα, γι’ αυτό ο έρημος ο οικογενειάρχης ήθελε να πει το μεγάλο μυστικό μόνο στα αγαπημένα πρόσωπα.     §6. «Και περιέγραψε με θέρμη στα μικρότερα παιδιά, που δεν ήξεραν τι ήταν τα μανιτάρια, την ομορφιά των διαφόρων ειδών, τη λεπτή τους γεύση και το πώς έπρεπε να μαγειρευτούν»: ο ήρωας, εκτός από πολύτεκνος (ένατο κρατούμενο) είναι και καλός γνώστης των μανιταριών. Γνωρίζει πολλά είδη μανιταριών και μάλιστα και ποιος τρόπος μαγειρέματος ταιριάζει στο κάθε είδος! Αν και υπερβολή, για χάριν συντομίας ας τον χαρακτηρίσουμε μανιταρολόγο (όγδοο κρατούμενο).    «Έτσι», δηλαδή με τη θέρμη στην περιγραφή και τις πολλές και τόσο ειδικές γνώσεις του «…παρέσυρε στη συζήτηση και τη γυναίκα του, τη Ντομιτίλα, που ως εκέινη τη στιγμή», επειδή ακριβώς ήξερε με ποιον είχε να κάνει «ήταν μάλλον δύσπιστη και αμέτοχη» και γι’ αυτό ο αφηγητής, μολονότι μας ενημερώνει ότι η Ντομιτίλα μπήκε στη συζήτηση, δεν μας φανερώνει τι ακριβώς είπε. Ίσως τα λόγια της να ήταν ακατάλληλα ακόμα και για ενηλίκους, οπότε καλώς τα παρέλειψε.    «Και πού είναι αυτά τα μανιτάρια;, ρώτησαν τα παιδιά. Πες μας πού φυτρώνουν!» (Η στίξη όπως στο κείμενο) Προφανώς τα παιδιά του Μαρκοβάλντο, ενώ έχουν έναν τόσο ενημερωμένο περί τα μανιτάρια πατέρα, δεν έχουν ξανακούσει τι είναι. Συμπεραίνουμε ότι ο πατέρας ενημερώνει σταδιακά τα παιδιά του για τα βρώσιμα είδη κάθε φορά που επίκειται γεύμα. Έχει προφανώς τη μέθοδό του. Επίσης παρατηρούμε ότι τα μικρότερα παιδιά είναι κανονικά παιδάκια που έχουν όπως όλα τα κανονικά παιδάκια, απορίες. Για να δούμε λοιπόν ποια απάντηση και γιατί δίνει αυτός ο πατέρας στην απορία των μικρών παιδιών του.     § 7. «Στην απορία αυτή μια καχύποπτη σκέψη συγκράτησε τον ενθουσιασμό του Μαρκοβάλντο: «Αν τους πω το μέρος, θα μαζέψουν μια συμμορία αλητάκια, θα παν να τα βρουν, θα μαθευτεί στη γειτονιά και τα μανιτάρια θα καταλήξουν σε ξένες κατσαρόλες!».–Το μέρος των μανιταριών το ξέρω εγώ και μόνο εγώ, είπε στα παιδιά του, κι αλίμονό σας αν σας ξεφύγει κουβέντα». Εδώ έχουμε έναν πατέρα που, αντί να χαίρεται για το ενδιαφέρον που δείχνουν τα παιδιά του γι’ αυτό που τους είπε- δίδαξε, από ενθουσιώδης (δέκατο κρατούμενο) μετατρέπεται σε άνθρωπο καχύποπτο (ενδέκατο)και συγκρατημένο (δωδέκατο). Στη συνέχεια (σαν)ξένοιαστος, ελεύθερος και ωραίος – και σίγουρος – συνειδητοποιεί το παρ’ ολίγον ολίσθημα να φανερώσει στα παιδιά του πού ξεφύτρωσαν μανιτάρια μέσα στο τσιμέντο της πόλης, διότι τα παιδιά του είναι μέλη συμμορίας αλητών – δεν διευκρινίζει ο αφηγητής αν πρόκειται για τα μεγάλα ή τα μικρά παιδιά του πολυτέκνου- και ως συμμορία τι άλλο θα κάνει παρά να επιδοθεί σε μία ακόμα κλοπή, οπότε μανιτάρια τέλος. (Η συνέχεια περί της συμμορίας προβάλλεται με τη μορφή θερμών επεισοδίων από όλα τα τηλεοπτικά κανάλια με τίτλο ‘Οι θησαυροί της Βέροιας’). Ψύχραιμος (δέκατο τρίτο κρατούμενο) (σαν) πατέρας, αλλά και (σαν) ευαισθητοποιημένο άτομο περί τα περιβαλλοντικά νιώθει μια ζήλεια (ζηλιάρης, το δέκατο τέταρτο) και έναν φόβο (δέκατο πέμπτο), πλας και δυσπιστία (δέκατο έκτο).   «Έτσι…» ενθυμούμενος δηλαδή ότι τα παιδιά του είναι αλήτες «… η ανακάλυψη εκείνη, που του είχε γεμίσει την καρδιά με αγάπη για όλο τον κόσμο…» δηλαδή μόνο για την οικογένειά του στην αρχή, αλλά, μετά την αποκάλυψη για τα μανιτάρια, μόνο για τον εαυτό του (ή μπορεί και για τη γυναίκα του), «… τώρα του δημιουργούσε τη μανία της ιδιοκτησίας, τον τύλιγε μέσα σ’ ένα ζηλότυπο και δύσπιστο φόβο.» Έγινε δηλαδή ξαφνικά μανιακός μοναχοφαγάς (δέκατο έκτο κρατούμενο).     Ειρήσθω εδώ εν παρόδω ότι σε περίπτωση που διδάσκουμε το απόσπασμα στα παιδιά της πρώτης γυμνασίου πρέπει να τους εξηγήσουμε (απαντώντας έτσι και στη δεύτερη από τις ερωτήσεις του βιβλίου) για να γίνει κάποιος μανιακός δεν χρειάζεται και τίποτα το καταπληκτικό… απλή συνταγή: παίρνουμε μισό κιλό χόμπι, δύο κρασοπότηρα ενθουσιασμό, μια κουταλιά της σούπας ευαισθησία, ξύσμα αγάπης για όλον τον κόσμο, ένα φακελάκι όλα τα μέλη της οικογένειά ς μας τα ανακατεύουμε με δύο ως δυόμισι πακέτα καχυποψίας για όλες τις χρήσεις – όσο πάρει που λένε οι συνταγές- και βάζουμε το μείγμα στο φούρνο. Η μανία είναι έτοιμη σε λιγότερο από μία ώρα.     Και το επιστέγασμα! «Αλίμονό σας αν σας ξεφύγει κουβέντα». Εδώ ο ήρωας απευθύνεται στα παιδιά του σαν πατέρας και ως μανιακός, ως αυταρχικός και μανιοκαθλιπτικός. Το ότι πιστεύει ακραδάντως ότι τα αναμενόμενα μανιτάρια γνωρίζει μόνο αυτός σε ποιο μέρος κυοφορούνται, το αφήνουμε ασχολίαστο. Και μη χειρότερα!     § 8. Ευτυχώς που την άλλη μέρα στον έλεγχο που έκανε βρήκε τα μανιτάρια στη θέση τους, γιατί διαφορετικά – αν, παρ’ ελπίδα κάποιος σκόνταφτε απάνω τους και τα έκοβε π.χ.- τα παιδιά δεν τα ξέπλενε ούτε ο εκτετραμμένος Αχελώος!     § 9. «Εκεί που ήταν γονατισμένος, ένιωσε κάποιον πίσω του. Μονομιάς σηκώθηκε και προσπάθησε να παραστήσει τον αδιάφορο. Ένας οδοκαθαριστής τον κοίταζε στηριγμένος στη σκούπα του»: ωραία εικόνα. Ο μανιακός μανιταροσυλλέκτης στα τέσσερα μπροστά σε ένα δέντρο και πίσω του αραγμένος πάνω στη σκούπα του ένας οδοκαθαριστής. Πολύ επιτυχημένη η χρήση της λέξης γονατισμένος, γιατί μ’ αυτήν φανερώνεται σε αντίθεση η τάχα μου τάχα μου αδιάφορη κίνηση του ήρωα που σηκώνεται από τα τέσσερα μέσα στη μέση του δρόμου για να παραπλανήσει τον οδοκαθαριστή. Εδώ ο ήρωας χαρακτηρίζεται έξυπνος και πονηρός (δέκατο έβδομο κρατούμενο) ο συγγραφέας και αφηγητής παρουσιάζουν τα πράγματα σαν καλοί γνώστες της ψυχολογίας, ο δε μεταφραστής ένας άψογος διερμηνέας… Ο οδοκαθαριστής από «ένας», κάποιος, τις …     § 10. Γίνεται «αυτός», συγκεκριμένος και «λεγόταν Αμάντιτζι». Η σκούπα φταίει που έπεσε πρώτη στο οπτικό πεδίο του ήρωα καθώς ήταν μπρουμουτισμένος στα τέσσερα. Ήταν ο Αμάντιτζι λοιπόν αυτό το καθίκι που του την έδινε στα νεύρα. «…και ο Μαρκοβάλντο τον αντι παθούσε από καιρό, ίσως για εκείνα τα γυαλιά του που ξεψάχνιζαν την άσφαλτο των δρόμων, για να βρουν ίχνη της φύσης και να τα σβήσουν με τη σκούπα». Και είχε δίκιο και δίκαια τον χαρακτηρίζουμε και εμείς καθίκι διότι, δεν περιοριζόταν στο να σκουπίζει τις άκρες στα πεζοδρόμια που μαζεύονται όλα τα σκουπίδια, παρά έσκαβε τους δρόμους, σήκωνε την άσφαλτο και έψαχνε από κάτω το χώμα να δει μήπως εκεί υπάρχουν ίχνη της φύσης – τίποτα μυρμήγκια, σκουλικάκια, καμιά κατσαρίδα, τίποτα σπόρια….- να τα ξεκάνει αμέσως με τη σκούπα! -Γιαγιά, γιατί έχεις τόσο μεγάλα μάτια; -Για να βλέπω καλά, παιδί μου! – Και γιατί έχεις τόσο μεγάλο στόμα! -Για να σε φάω, παιδί μου!      § 11. Έτσι, δηλαδή ή πολύ πεινασμένος ή σε κατάσταση μανιοκαθλιπτικής κρίσης ο ήρωάς μας «πέρασε την ημιαργία του τριγυρίζοντας δήθεν…», προσοχή το δήθεν παίζει εδώ όλη την παράσταση, «…άσκοπα κοντά στην πρασιά, παρακολουθώντας από μακριά τον οδοκαθαριστή και τα μανιτάρια και υπολογίζοντας πόσο καιρό ήθελαν να μεγαλώσουν»: ήταν λοιπόν και κοντά στην πρασιά, αλλά και μακριά από τον οδοκαθαριστή και τα μανιτάρια! Και αντί να υπολογίζει πόσα λεφτά θα πάρει από τα επιδόματα και πώς θα αγοράζει ψωμάκι να φάνε τα παιδάκια του, αυτός λογάριαζε πότε θα βγουν τα μανιτάρια. Άρμεγε και κούρευε!     Ο Σολωμός το είπε καθαρά: για να είναι κάποιος άξιος συγγραφέας δεν φτάνει να έχει φαντασία και πάθος. Χρειάζεται και την ικανότητα να τα υποτάσσει στην ουσία της Τέχνης. Και όταν ένα έργο δεν έχει τη βαρύτητα του «αληθινού», δεν είναι Τέχνη.     Τέλος, για να μην τραβήξουμε άλλο τα πράγματα, ότι στην § 12 υπάρχει παρομοίωση αντιθετική (όπως οι αγρότες έτσι ο Μ. ήταν ο μόνος), ότι ο Μαρκοβάλντο πήρε τα παιδιά του και αξημέρωτα Κυριακάτικα τρέχανε στα μανιτάρια, ότι το ίδιο έκανε κι ο οδοκαθαριστής που παρουσιάζεται για δεύτερη φορά στο κείμενο σαν φάντασμα, σαν τον Σαλιέρι που παρακολουθεί τον Αμαντέους, ότι ο ήρωάς μας στην § 14 λύσσαξε, ότι- στην ίδια παράγραφο- ξαφνικά μέσα στην αξημέρωτη Κυριακή βρέθηκε πολύς κόσμος στη στάση, ότι μετά βρέθηκαν χιλιάδες μανιτάρια που δεν ήξερε ο κόσμος πού να τα βάλει (πώς του διέφυγαν του ήρωα που άλλη δουλειά δεν έκανε από το να παρατηρεί που φύεται τι!), που κάποιος ήθελε να τα φάνε όλοι μαζί παρέα, αλλά κανένας δεν τον άκουσε ( έπαθε η πόλη ξαφνική υστερία κοινωνικότητας) – ούτε βέβαια και ο λυσσασμένος Μαρκοβάλντι- και ότι όλοι καταλήξανε στο νοσοκομείο, συμπεριλαμβανομένου και του μανιταρολόγου Μαρκοβάλντι (πού να μην ήξερε κι από μανιτάρια δηλαδή!!), αφήνουμε τον αναγνώστη να σχολιάσει. Όσο για την αρίθμηση εντός των παρενθέσεων την αφήσαμε για όποιον θέλει να μαζέψει τους χαρακτηρισμούς και να σχηματίσει έτσι την προσωπικότητα που καλούνται να γνωρίσουν οι μαθητές της πρώτης του Γυμνασίου.     Εμείς όχι σαν εκπαιδευτικοί και σαν φιλόλογοι, αλλά ως κοινός νους λέμε ότι το κείμενο αυτό είναι ακατάλληλο για διδασκαλία, δεν προσφέρεται για την επίτευξη ούτε των Γενικών Στόχων όπως διατυπώνονται στη σελίδα 7 του Βιβλίου του Εκπαιδευτικού ούτε των ειδικών όπως ορίζονται στη σελίδα 13 και αιτούμεθα από τον εκδότη να μας προσλάβει ως διορθωτές των υπό έκδοση κειμένων του εκδοτικού του. Όσο για το Π.Ι. αιτούμεθα να είναι προσεκτικότερο στις αναθέσεις του. Μεθ’ υμών ο Θεός!

25η Μαρτίου 1821-25η Μαρτίου 2000(Από 3ο Γυμνάσιο Κερατσινίου)

Έχετε ακούσει πολλά πανηγυρικά λόγια για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου. Γνωρίζετε και τα γεγονότα και προπάντων γεύεστε σήμερα τα αγαθά των κόπων των ανθρώπων εκείνων που δεν τους λέω προγόνους, αλλά εθνικούς, φυσικούς και πνευματικούς μας γονείς. Διδάσκεστε εξάλλου τα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας και γι’ αυτό είναι περιττό να σταθούμε σ’ αυτά. Είναι όμως απαραίτητο πρώτα να προσεγγίσουμε-πλησιάσουμε το περιεχόμενο και το νόημα των πράξεων και, δεύτερο, μέσα απ’ το περιεχόμενο και το νόημα, την αξιολόγηση, να εντοπίσουμε κατά πόσο σήμερα η συμπεριφορά μας είναι αντάξια του αγώνα του ελληνικού λαού που – ας σημειωθεί – δεν άρχισε το 1821.Επαναστατικά απελευθερωτικά κινήματα γίνονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Και μόνο τους Κλέφτες και τους Αρματολούς να θυμηθούμε, που ήταν αντιστασιακά σώματα, φτάνει για να εννοήσουμε ότι η ανάγκη για ελευθερία(=να είμαστε αφεντικά στον τόπο μας) υπήρξε επιτακτική από την πρώτη στιγμή της κατάκτησης. Τη χρονιά του ’21 κορυφώθηκαν οι απελευθερωτικές προσπάθειες των Ελλήνων και μπήκαν στη φάση της τελικής ευθείας και στέφθηκαν με επιτυχία. Γιατί άραγε; Ήταν μόνο ότι το φεουδαρχικό οικονομικό σύστημα πέθαινε και η Ελληνική αστική τάξη (έμποροι και πλοιοκτήτες),δυναμωμένη οικονομικά, ζητούσε την εξουσία; Πόσοι ήταν αυτοί οι εφοπλιστές και οι έμποροι; Τόσοι πολλοί για να ξεκινήσουν αγώνα απελευθέρωσης; Αυτοί έδωσαν το σύνθημα και το χρήμα! Ποιοι ήταν οι πολλοί που έβαλαν την πράξη, το σώμα, τη ζωή; Βέβαια ο ανώνυμος λαός. Οι φτωχοί, εξασθενημένοι οι πεινασμένοι, οι ορφανοί, οι κυνηγημένοι. Και πώς το αποφάσισαν; Τι ήταν αυτό που τους έκανε να μπουν στον αγώνα με το σύνθημα «Ή ζω ελεύθερος και ΄Έλληνας ή πεθαίνω;» Δυο ήταν αυτά: Η Θρησκεία –και γι αυτό ύψωσαν τη σημαία τη μέρα του Ευαγγελισμού, ¶νοιξη, περιμένοντας την Ανάσταση –και το πολιτιστικό μας –επιτρέψτε μου –D.N.A. Που σημαίνει άνθρωποι φορείς θέλοντας και μη, ενός πολιτισμού, ενός τρόπου σκέψης, αισθημάτων, πράξης δηλαδή που πραγματοποιεί την εξανθρώπιση σ’ όλα τα επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι οι πατεράδες και οι μανάδες μας συναισθάνονταν, σκέφτονταν κι ήθελαν να ζουν τη ζωή τους ελληνοχριστιανικά. Τι πάει να πει ελληνοχριστιανικά; Πνεύμα, σκέψη, επιστήμη, θεωρία και πράξη ζωής που στοχεύει, μέσα απ’ την πίστη στο Θεό και στο Χριστό, στη δίκαιη ζωή, στην έμπρακτη αγάπη. Αυτό είναι το περιεχόμενο και το νόημα, έτσι με λίγα λόγια. Και προκύπτει ένα ερώτημα: εμείς , οι τωρινοί Έλληνες, συνεχίζουμε; Είμαστε οι συνεχιστές τους ή αδιαφορούμε; Μήπως δεν έχουμε καταλάβει ότι μέρα τη μέρα ξεχνάμε τις ρίζες, την προέλευσή μας και έχουμε χαθεί- σαν το ψύλλο στ’ άχυρα – μέσα σε τόνους ξενόφερτων και ντόπιων σκουπιδιών; Κανένας , νομίζω , δε διαφωνεί ότι είναι χιλιάδες τα ξένα και εγχώριας παραγωγής χυδαία θεάματα , τα χυδαία ακούσματα, οικείες πια οι απάνθρωπες συμπεριφορές! Μας κατακλύζουν, μας κυριεύουν καθημερινά, μας κάνουν να τις συνηθίζουμε, να τις δικαιολογούμε, να σχεδιάζουμε τη ζωή μας βασιζόμενοι στα ενδεχόμενά τους! Μήπως λοιπόν είμαστε μέσα σ’ ένα τέτοιο λάκκο; Μήπως τον συνηθίσαμε; Μήπως συνηθίσαμε τις κραυγές των σκυλάδικων και των αφεντικών τους και ξεχάσαμε τη γλώσσα μας; Τη μουσική μας; Κι αυτοί οι μας – παγκοσμιοποιούντες σε τι διαφέρουν από τους κατακτητές; Η εκχυδαϊσμένη, η έτσι που γίνεται …παγκοσμοιοποιημένα, σιγά σιγά κι’ ανεπαίσθητα, συμπεριφορά δεν είναι κατάκτηση; Πώς λοιπόν συμβαίνει πολλοί να νοιώθουν περηφάνια όταν κερδίζει η εθνική μας και να ντρέπονται να ακούσουν δημοτικά τραγούδια; Αυτό είναι το ευχαριστώ στους κόπους των ελλήνων του 21; Γιατί καμαρώνουν όσοι γνωρίζουν τη ζωή και τη ματαιοδοξία των άθλιων ειδώλων «της μουσικής» και δεν ντρέπονται όταν αγνοούν τη ζωή, τους αγώνες και το έργο ελλήνων, που, αποκλεισμένοι από τα ΜΜΕ γιατί δεν είναι εμπορεύσιμοι , αναγκάζονται όπως τα χρόνια της τουρκοκρατίας , να είναι δάσκαλοι σα σε κρυφό σχολειό; Γιατί ξιπάζονται στα λικνίσματα των ξέ-φρενων (χωρίς φρένες –φρένα, μυαλά δηλαδή) χορών και ντρέπονται να χορέψουν τους δημοτικούς μας χορούς; Αυτή η ανάρμοστη προς τον πολιτισμό μας και την ιστορική μας πορεία στάση και συμπεριφορά, αυτό είναι ο θάνατος! Γιατί όπου εθνικός θάνατος εκεί κι ο φυσικός θάνατος! Γι’ αυτά αγωνίστηκαν οι Κολοκοτρώνηδες κι οι Μπουμπουλίνες ; Οι καιροί μας καλούν να διαλέξουμε: ΞΕΝΟΦΕΡΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΄Η ΕΛΛΑΔΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ; Η επιλογή, όπως και τότε, το 1821, είναι δική μας!

Πόλεμος και κινηματογράφος(Από 3ο Γυμνάσιο Κερατσινίου, 14-12-2002)

Οι κινηματογραφόφιλοι σαλταδόροι.

Όπως είναι γνωστό την περίοδο της Κατοχής το πρόβλημα του επισιτισμού ήταν το μεγαλύτερο που αντιμετώπιζαν οι αστικοί πληθυσμοί και κυρίως τα εργατικά στρώματα.
«Στην κατοχή πεθαίναν από την πείνα.* Έβγαινε το αυτοκίνητο του δήμου κι αντί να μαζεύει σκουπίδια μάζευε πεθαμένους. Πείνα όχι αστεία.
Eμείς τι κάναμε στο «Λουξ» στα Καμίνια. …
…Είχα τον πατέρα μου στο μπαρ. Σε μια πόρτα του κινηματογράφου το κάναμε μπαρ και πούλαγε και μέσα και έξω. Εκεί, είχε διάφορα τενεκεδάκια από γάλα, άδεια, καμιά δεκαριά στη σειρά κι ερχόντουσαν οι πιτσιρικάδες
-Μπάρμπα Πωλ, να μπω μέσα;
– Τι έχεις, ρε, τι έφερες;
-Έχω μια χούφτα φασόλια, αυτά μάζεψα.
-Βάλτα εδώ
Ερχόταν ο άλλος τι έχεις ρύζι, βάλτο σ’ αυτό το κουτί. Τι έχεις ζάχαρη, ρεβίθια. Και κοιτάζαμε ποιο γέμιζε για μια μαγειριά και τρώγαμε εκείνη την ημέρα. Την άλλη μέρα άλλο κουτάκι.
Κι έτσι λοιπόν τη βγάλαμε με τα πιτσιρίκια που κάνανε ντου, το λέγανε ντου. Ανεβαίνανε στα αυτοκίνητα επάνω κι ό,τι είχε το σκίζανε και βάζανε στις τσέπες. Αν είχε ξύλα ή κουραμάνες τα πετάγανε κάτω. Ωσότου να τους πάρουνε χαμπάρι, να σταματήσει το αυτοκίνητο, είχανε κάνει αυτοί τη δουλειά τους. Μόλις σταμάταγε βουρ, δρόμο!
Κι έτσι τη βγάλαμε στην Κατοχή με τα κουτάκια που μαζεύαμε.».
Βέβαια, πέρα από τους σαλταδόρους, οι υπόλοιποι πλήρωναν εισιτήριο. Αλλά το μεγάλο πρόβλημα με τα χρήματα ήταν ο πληθωρισμός.
«Κάθε βδομάδα το εισιτήριο άλλαζε, εκατό εκατομμύρια, διακόσια. Έφτασε μέχρι δύο δισεκατομμύρια το εισιτήριο! Αφού ο λούστρος για να σου βάψει τα παπούτσια ζήταγε ένα δισεκατομμύριο.
Εμείς μαζεύαμε λεφτά για τη γέννα της Λούλας, γεμώσαμε ένα σακί κι όταν ήρθε η μαμή λέει, τι να τα κάνω, δεν τα θέλω…Και τα δώσαμε και πήραμε ένα κιλό μακαρόνια. Ένα σακί στρατιωτικό γεμάτο λεφτά…».
Η Λούλα είναι σύζυγος του Λευτέρη Σκλάβου και από τη γέννα της προέκυψε ο μικρός Πωλ. Το περιστατικό συνέβη στις 30 Οκτωβρίου του ’44.* τα κείμενα με τα πλάγια γράμματα είναι αφήγηση του Λευτέρη Σκλάβου του ιδρυτή του κινηματογράφου «Ορφέας» στην οδό Βουλιαγμένης, του «Αστέρα» στα Λιπάσματα, του «Λουξ» στα Καμίνια και του «Μαϊάμι» στη Γλυφάδα.

Το κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο «Πόλεμος και Κινηματογράφος» του σκηνοθέτη- συγγραφέα Νίκου Θεοδοσίου.
Εκδόθηκε από τη Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Καλαμάτας(Φαρών και Ασίνης 11, Καλαμάτα, τηλ.: 2721 95611, fax:27210 95614, e-mail:info@depak.gr) με τη χορηγία του Υπουργείου Εθνικής ¶μυνας για το ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ (www.documentary.gr).

‘Ο Ψύλλος’ (Από 3ο Γυμνάσιο Κερατσινίου,19-02-2003)

Μια μοναδική εμπειρία ζήσαμε καθηγητές και μαθητές τον Γενάρη που μας πέρασε απολαμβάνοντας μια εξαιρετική σε όλα τα επίπεδα ελληνική ταινία στον Πειραϊκό κινηματογράφο «Σινεάκ»…
…«Ο Ψύλλος» του Δημήτρη Σπύρου μας καθήλωσε όλους, τους μεγάλους που βλέπαμε στο πανί δικές μας παιδικές εμπειρίες και συνειδητοποιούσαμε δια των συναισθημάτων μας τις κοινωνικές και πολιτικές μνήμες που ερήμην μας ζήσαμε τότε· και οι μικροί που μέσα από τον μικρό ήρωα της ταινίας προέβαλλαν τον ιδανικό εαυτό της ηλικίας τους. Μια παιδαγωγούσα όλες τις ηλικίες ταινία.

«Ο Ψύλλος» είναι ένα κινηματογραφικό δράμα που ξετυλίγεται σε ένα ορεινό χωριό δίπλα στην Αρχαία Ολυμπία στη δεκαετία του ’60. Ο Ηλίας (Παντελής Τριβιζάς) είναι ένα δωδεκάχρονο αγόρι που εκδίδει τον «Ψύλλο», την εφημεριδούλα του που τη γράφει στο χέρι με τα μολύβια, τα στυλό και τα χαρακάκια του. Με τα ελάχιστα χρήματα που εξοικονομεί τη στέλλει σ΄ όλη την Ελλάδα,όπου μπορεί. Αναγνώστες του στέλλουν γράμματα και έτσι έχει φίλους κι ας μη τους γνωρίζει. Οι γονείς του (Βασίλης Κολοβός και Αμαλία Γκυζά) ανησυχούν για την ιδιαιτερότητα του παιδιού τους, ο Ηλίας παραμελεί τα μαθήματά του, οι δεκάρες εξάλλου που χρειάζεται ο Ηλίας για την εφημερίδα είναι δυσεύρετες… Δοκιμάζουν να απαγορεύσουν να συνεχίσει, αλλά τα γεγονότα και η επιμονή του παιδιού τους εξαναγκάζει στην σοφή υποχώρηση.

Οι συμμαθητές του δεν παίρνουν την εφημερίδα προτιμούν το κουτσό, την κυρά-Μαρία, το σχοινάκι, το κυνηγητό , το τσέρκι. Μόνο η Κρινιώ (Κωστούλα Τσέλου), μια ευαίσθητη συμμαθήτριά του, τον υποστηρίζει. Ανάμεσα στα δυο παιδιά δημιουργείται μια φιλία που εξελίσσεται σε ένα παιδικό ειδύλλιο.

Το χωριό κοροϊδεύει τον Ηλία. Τον φωνάζει «Ψύλλο», τον ειρωνεύεται, οι «σοβαροί» ενήλικες τον χλευάζουν. Ο μόνος που τον ενθαρρύνει είναι ο Γαλαξίας (Δημήτρης Σπύρου ), ένας ξεχωριστός στη μορφή και στο ήθος, μοναχικός άντρας, που διαβάζει και μαζί του ο μικρός δημοσιογράφος μοιράζεται τις ανησυχίες του.

Η συμπεριφορά των χωρικών αλλάζει όταν φτάνει στο χωριό μια Αθηναία δημοσιογράφος (Δήμητρα Χατούπη) από ένα μεγάλο δημοσιογραφικό συγκρότημα για να δει τον μικρότερο δημοσιογράφο της Ελλάδας και του κόσμου και να γράψει άρθρο γι’ αυτόν. Φορέας του αστικού τρόπου ζωής ( φοράει μίνι, πίνει και καπνίζει με τους άντρες στο καφενείο του χωριού, οδηγεί αυτοκίνητο) τρομάζει τους άντρες. Οι «παράγοντες» του χωριού, ξαφνικά (πρόεδρος και δάσκαλος) , αλλά μόνον προς στιγμή, συνειδητοποιούν την ελλειμματικότητά τους και οι κοροϊδίες τους μεταβάλλονται σε θαυμασμό που φτάνει στα όρια της κολακείας. Εθισμένοι στην δύναμη της εξουσίας όμως αποφασίζουν να εκμεταλλευτούν το γεγονός και να κάνουν τον Ηλία και τον «Ψύλλο» του όχημα με το οποίο θα φτάσουν στην ανάπτυξη, να κάνουν το χωριό τους τουριστικό κέντρο.
Ο Ηλίας αποκαρδιώνεται, θέλουν να κάνουν τον Ψύλλο του «ελέφαντα», όπως λέει, και αποφασίζει να κάνει τη δική του διαδρομή, το λιγότερο ταξιδεμένο δρόμο,. Φεύγει για την πόλη, όπως όλα τα παιδιά της εποχής, για να βρει την καλύτερη τύχη.

«Ο Ψύλλος» είναι μια ταινία ύμνος στον άνθρωπο ως πρόσωπο και ως μέλος της κοινωνίας. Υμνεί την προσωπική προσήλωση στο στόχο, την ανάγκη κάθε ανθρώπου να επιτελέσει το φυσικό προσωπικό του προορισμό και δι’ αυτού να ενωθεί με τον κόσμο. Αναδεικνύει τη δύναμη της αγάπης και της ένωσης των ανθρώπων και την αξία της συντροφικότητας (Ηλίας – Γαλαξίας, Γονείς του Ηλία, Ηλίας – Κρινιώ= άντρας – γυναίκα= ζωή), το δικαίωμα της ιδιαιτερότητας, τη λυτρωτική λειτουργία της μοναχικότητας ( Ο Ηλίας πάνω στα ξυλοπόδαρα ενώ τα άλλα παιδιά παίζουν ομαδικά, ο Ηλίας στην πηγή του χωριού, ο Γαλαξίας), τη δύναμη της Πίστης στον εαυτό και στο όραμα. Βραβεύει το θάρρος, την αξιοπρέπεια, την πρωτοβουλία, βοηθά στην απόκτηση κοινωνικής συνείδησης, καλλιεργεί μαζί με τη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας την αισιοδοξία, την αγωνιστικότητα για το καλύτερο μέλλον.

Η ταινία παράλληλα τονίζει τον ανασταλτικό ρόλο της καπιταλιστικής, ανταγωνιστικής κοινωνίας που «πάντων χρημάτων μέτρον» έχει το χρήμα, τα αδιέξοδα αυτής της αντίληψης ( το χωριό χάνει τελικά και τον «Ψύλλο» και τον «ελέφαντα»), και τις αντιφάσεις της (οι προεστώτες θέλουν να στηρίξουν την ανάπτυξη του χωριού στο ψέμα και την ίντριγκα), το κολόβωμα της κοινωνίας από τις εμφύλιες έριδες και τους πολέμους (η εποχή του έργου, πού είναι οι φίλοι του Γαλαξία;), τον αντιπαιδαγωγικό ρόλο της εκπαίδευσης τότε και τη γελοιοποίηση της εξουσίας…

Σε ένα άλλο επίπεδο παρατηρούμε μια ρεαλιστική απόδοση της μεταπολεμικής Ελλάδας (Από το ποια είναι η εξουσία ,στο ρόλο της. Από τη φτώχεια και το μόχθο της αγροτιάς, από το καμινέτο και τη υφαντή μπατανία, στο αυτοκίνητο και το μίνι. Από το καλοχτενισμένο κεφάλι και το κουστούμι του προέδρου, τη γραβάτα του δάσκαλου, στους χωρικούς) με αναφορές για το μυημένο θεατή στη σύγχρονη ιστορία.

Εξαιρετικής ανθρωπιάς οι «ερωτικές» σκηνές. Τα κορίτσια που βάφουν στον ήλιο τα υφάσματα και κερνούν το νεαρό αγόρι γλυκό, το τραγούδι της Ζακυνθινιάς που κερνά κρασί τον μικρό ήρωα της ταινίας…
Μια ταινία αφιερωμένη στο όλον του ανθρώπου.
Για την τεχνική αρτιότητα αφήνουμε το θεατή να τη νιώσει. Στην Τέχνη η πρώτη αξία είναι τα συναισθήματα.

Δυστυχώς δεν προλάβαμε να συγκρατήσουμε όλους τους παράγοντες της ταινίας.
Φίλος, φίλος του σκηνοθέτη μας έδωσε τη συγκλονιστική πληροφορία ότι ο Δημήτρης Σπύρου για να φτιάξει αυτήν την ταινία πούλησε το πατρογονικό σπίτι σ’ αυτό το χωριό όπου γυρίστηκε το έργο!
Μάθαμε ακόμα ότι σήμερα ο Δημήτρης Σπύρου , στον κινηματογράφο της Αθήνας «Φιλίπ», προβάλλει σταθερά , καθημερινά, μόνιμα όλη τη χειμερινή περίοδο ποιοτικές ταινίες για παιδιά και νέους. Γίνονται ειδικές προβολές για σχολεία. Στη διεύθυνση http://www.olympiafest.gr μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να βρουν πληροφορίες για τις προβολές αυτές Μπορούν επίσης να επικοινωνήσουν με την κυρία Ασημακοπούλου στο τηλέφωνο 210 77 17 212. Τον αναζητήσαμε και σε ένα σύντομο διάλογο μαζί του πληροφορηθήκαμε ότι παίζονται και οι δύο εξαιρετικές ταινίες «Ο Βασιλιάς των Μασκών» και «Ο Κόσμος της Σοφίας» και ότι, αν τον καλέσουμε, ευχαρίστως θα επισκεφθεί στο σχολείο μας για μια κουβέντα με τους μαθητές μας. Ψάξαμε στα βιβλία να μάθουμε κι άλλα για τον Δημήτρη Σπύρου και τον «Ψύλλο».
Από το : «Λεξικό Σκηνοθετών του Ελληνικού Κινηματογράφου» των Κώστα Δ. Γούτου και Κωνσταντίνου Δ. Νούλα» αντιγράφουμε:«Σπύρου Δημήτρης 1954.

Γεννήθηκε στο χωριό Διάσελλα της Ολυμπίας. Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο. Δημοσίευσε συλλογές ποιημάτων και διηγημάτων, έγραψε στίχους για τραγούδια και σενάρια για τηλεοπτικές παραγωγές. Έχει σκηνοθετήσει πάνω από 10 ντοκιμαντέρ για την ελληνική τηλεόραση.
Βραβεία διακρίσεις: Ο Ψύλλος: 1990 . Παντελής Τριβιζάς, Βασίλης Κολοβός, Δήμητρα Χατούπη, Αμαλία Γκυζά, Κωστούλα Τσέλου, Δημήτρης Σπύρου. βραβείο CIFEJ , φεστιβάλ Βερολίνου 1991, πρώτο βραβείο, φεστιβάλ ταινιών για παιδιά Σικάγο 1991, Βραβείο Ιρλανδών κριτικών στα πλαίσια του φεστιβάλ Μπέλφαστ 1991.».«Λεξικό Σκηνοθετών του Ελληνικού Κινηματογράφου» των Κώστα Δ. Γούτου και Κωνσταντίνου Δ. Νούλα.
Εκδόσεις Αιγόκερως. ISBN 960-322-083-3

«Σχεδόν πεντακόσιους σκηνοθέτες, τη φιλμογραφία τους και τις –τυχόν- διακρίσεις τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό, περικλείουν οι σελίδες του λεξικού. Ένα εύχρηστο ευρετήριο των σκηνοθετών και του έργου τους…»
Ζωοδόχου πηγής 17, τηλ. 38.13.137 και 80.78.723.

Ο κύκλος με την κιμωλία (Από 3ο Γυμνάσιο Κερατσινίου, 26-03-2003)

Επειδή είμαστε αισιόδοξοι… επειδή πιστεύουμε σ’ αυτό που κάνουμε και μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας, αλλά και έξω απ΄ αυτήν…επειδή ευελπιστούμε ότι η ιστοσελίδα μας έχει μέλλον και βάθος όχι μόνο στο χρόνο… επειδή πίσω από την καταγραφή των γεγονότων του σχολείου μας δεν κρύβεται η ματαιοδοξία να δείξουμε πόσο ωραίοι (;;) είμαστε, αλλά η επιθυμία μας να σταματήσουμε στιγμές της ξένοιαστης ζωής των παιδιών που πολύ γρήγορα θα γίνουν ενήλικες… και επειδή κάποιοι ενήλικες σήμερα θα γίνουμε πολύ γρήγορα υπερήλικες… έστω ,και με καθυστέρηση ενός ολόκληρου χρόνου,- αφού είμαστε καλά και το μπορούμε- παρουσιάζουμε μια στιγμή αυτής της κοινής ζωής μας που τη βιώσαμε με ιδιαίτερη ευφροσύνη και που είναι καταγεγραμμένη στο εσωτερικό μας ληξιαρχείο.

Αναφερόμαστε στη θεατρική παράσταση που παρακολουθήσαμε στο Θέατρο «Βεάκη», τον περσινό θεατρικό χειμώνα. Η «Παιδική Αυλαία Γ. Καλατζόπουλος» του θεατρικού οργανισμού «Πολιτιστική Παρέμβαση» με την διασκευασμένη από το Γ. Καλατζόπουλο παράσταση του έργου του Μπ. Μπρεχτ «Ο κύκλος με την κιμωλία» μας ψυχαγώγησε όλους, μαθητές και δασκάλους. Διεύρυνε τη φαντασία μας, πρόσφερε εικόνες και απ’ αυτές την ενθάρρυνση να αγωνιζόμαστε για την αγάπη και την προσφορά, μας έπεισε ότι η πιο βέβαιη δικαιοσύνη είναι η αλήθεια, ότι η πίστη στις αξίες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.

«Άλλωστε αν το θέατρο έχει τη δύναμη να «μαθαίνει » στα παιδιά πώς να γίνουν ολοκληρωμένοι άνθρωποι, στους ενήλικες μπορεί… να το θυμίσει», σημειώνει στο πρόγραμμα η Πολιτιστική Παρέμβαση.

Παρακολουθήσαμε το έργο μέσα σε μια μουσική και χορογραφική ευρηματικότητα και πανδαισία. Μέσα από τους χαρούμενους ρυθμούς , την απόλυτη αρμογή της μουσικής με τους στίχους και την δραματοποίηση από το χορό, απολαύσαμε το περιεχόμενο και τα μηνύματα του έργου, εμβαθύναμε στα συναισθήματα και στις σκέψεις, αναζητήσαμε χαρούμενα ο καθένας το εσωτερικό του πρόσωπο και τη θέση μας στα ζητήματα της δικαιοσύνης, του πολέμου, της αγάπης, των κοινωνικών συμβάσεων…Αν άλλοι δεν είχαν προλάβει να πουν τι είναι η σοβαρή μουσική , να την ταυτίσουν δηλαδή με το βαρύ και τη θλίψη (ας θυμηθούμε ότι ποιοτική μουσική και τραγούδια ακούγονται από τα Μέσα …μόνο τη Μεγάλη Βδομάδα…!!!) , θα λέγαμε ότι αυτή ήταν μια πραγματικά σοβαρή μουσική και σύστοιχα μια πραγματικά σοβαρή χορογραφία.Αντιγράφουμε από το πρόγραμμα:

«Φέτος, συναισθανόμενοι την ευθύνη που μας επιβάλλουν τα παραπάνω (Σημ. τα αναφερόμενα από την Πολιτιστική Παρέμβαση), αποφασίσαμε να ανταποκριθούμε στην προτροπή πολλών γονέων, δασκάλων και καθηγητών και να ανεβάσουμε και πάλι, ύστερα από εφτά χρόνια, το έργο που μας χάρισε τη μεγαλύτερη επιτυχία: Ο Κύκλος με την Κιμωλία, είναι μια αλληγορία με θέμα την αγάπη, στηριγμένη στο πανάρχαιο μύθο:

Μια βασίλισσα, κυνηγημένη από στασιαστές, εγκαταλείπει το μωρό της το βρίσει η υπηρέτριά της και αποφασίζει να το πάρει για να το γλυτώσει από τους διώκτες του. Κυνηγημένη πλέον κι αυτή, υποφέρει τα πάνδεινα για να του εξασφαλίσει μια στέγη και λίγο γάλα. Μια αληθινή αγάπη αναπτύσσεται ανάμεσα στο παιδί και θετή του μητέρα, ώσπου μετά από χρόνια, το καθεστώς αλλάζει και το παιδί γίνεται ο νόμιμος κληρονόμος του θρόνου και μιας αμύθητης περιουσίας.
Τότε εμφανίζεται η φυσική του μητέρα και το διεκδικεί.
Και ο «ιδιόρρυθμος» δικαστής Αζτάκ, θα κάνει το πείραμα: Βάζει το παιδί στη μέση ενός κύκλου και ζητάει από τις δύο «μητέρες» να το τραβήξουν από το ένα χέρι η καθεμία, για να αποδειχθεί ποια από τις δυο αξίζει να το έχει υπό την κηδεμονία της.

Εσείς βέβαια προβλέπετε το τέλος. Οι μικροί θεατρόφιλοι όμως που θα παρακολουθήσουν την παράστασή μας, πιστεύουμε ότι πολλά θα διδαχθούν από το θέμα του έργου, αλλά και θα ευχαριστηθούν από το καλλιτεχνικό επίπεδο του θεάματος που ετοιμάσαμε με μεγάλη προσοχή, όπως πάντα…»
Γιάννης Καλατζόπουλος.Ο συνθέτης της μουσικής κ. Δημήτρης Λέκκας σημειώνει.

«…Και τώρα θα σας αποκαλύψω τα φοβερά μυστικά της δουλειάς μου. Αν θέλω να γράψω για θεατρικό, φροντίζω να μου έρχονται αμέσως οι μουσικές, που να έχουν συνάμα όλη τη σκέψη, την τεχνική και την αίσθηση από την πρώτη στιγμή. Κατόπιν, αν μεν το έργο είναι για μεγάλους, απλοποιώ τη μουσική έως εκεί που την αντέχουν· αν όμως πρόκειται για παιδική παράσταση, την αφήνω εκεί που είναι ή μάλλον την κάνω αρκετά πιο πολύπλοκη. Η συνταγή μου για τα παιδικά είναι: απόλυτη υγεία, τόνοι αισιοδοξίας, λαμπερή ενορχήστρωση και πολύ έντεχνη επεξεργασία, το δεύτερο μυστικό μου είναι να γνωρίζω όσο μπορώ περισσότερα για το έργο, αλλά να αποφεύγω να διαβάζω το κείμενο και , αν είναι δυνατό, να μην πάω ούτε σε μία πρόβα. Το τρίτο μυστικό έχει να κάνει με τη διάρκεια της μουσικής στο χρόνο. Αν λοιπόν θέλετε να μην παλιώνουν οι μουσικές σας, μην παρασύρεστε από φανταχτερούς ήχους της τελευταίας τεχνολογικής μόδας, γιατί σε δύο χρόνια θα ακούτε και θα σιχαινόσαστε. Προτιμήστε, αντίθετα, δημιουργικές εξάρσεις με κλασικά ακούσματα και με φυσικά όργανα, και θα έχετε τι κεφάλι σας ήσυχο.

Πολλοί, και μάλιστα ξένοι, μου λένε όλοι τα ίδια πράγματα, ότι δηλαδή μ’ αυτό το αρχαιότερο μιούζικαλ της δυάδας μας έχουμε φτιάξει κάτι αναπάντεχο, που μοιάζει σχεδόν αντιφατικό: έναν Μπρεχτ Μεσογειακό. Ελπίζω να το ευχαριστηθείτε και να μας έρθουν και πολλά μεγάλα παιδιά της δεύτερης και τρίτης ηλικίας.».

ΔΙΑΣΚΕΥΗ – ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Γ. Καλατζόπουλος ΜΟΥΣΙΚΗ: Δ. Λέκκας. ΣΚΗΝΙΚΑ – ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Σπ. Κωτσόπουλος. ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΕΣ: Κ. Ανδριοπούλου. ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Στ. Γούτης.

ΠΑΙΖΟΥΝ: Γιάννης Καλατζόπουλος, Κώστας Δαρλάσης, Σπύρος Κωτσόπουλος, Χριστίνα Βαλώση, Γιάννης Γούνας, Εύα Δημητρίου.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ:Μίρκα Καλατζοπούλου.τηλ. 210 3825.773 και 210 6741.487.Θέατρο «Βεάκη» Στουρνάρη 32, τηλ. 210 5223 522.

Αποχαιρετισμός (Δημοσιεύτηκε 18-05-2003 στο 3ο Γυμν. Κερατσινίου με τίτλο: Για τα παιδιά του Γ1 2002-03)

Παιδιά μας,

Έμαθα ότι είναι κάποιοι από σας που λυπούνται γιατί σε λίγες μέρες θα

αποχωριστούν το σχολείο μας. Κι υποθέτω πως, καθώς είστε μικροί ακόμα και ανήμποροι να ελέγξετε τα συναισθήματά σας- και γιατί;Τι πιο ωραίο να νιώθει ο άνθρωπος το γλυκό πόνο της αγάπης;- μένετε στη λύπη σας. Κι είναι φυσικό, για την αμάθητη από τους βαθείς πόνους εφηβεία σας και για τον άδολο εγωισμό της απειρίας σας, να μη βλέπει η ψυχή σας τον άλλον, αυτόν για τον αποχωρισμό από τον οποίο η γλυκειά θλίψη γίνεται αυτόν τον καιρό σύντροφός σας.

Μοιάζει ο αποχωρισμός με το αντίο του έρωτα. Κι είναι οι εραστές η Γνώση και τα υποκείμενά μας. Όλων μας, που ως πρόσωπα και ψυχές καταφέραμε να ερωτευτούμε τη Γνώση και μέσα από αυτήν να αγαπήσουμε την ανθρωπιά, τη φύση, το Θεό.

(Μακάρι!)

Κι ίσως νομίζετε πως εμείς σας μάθαμε πολλά ή θαυμαστά. Όχι, παιδιά, η ψυχή σας είναι αυτή που σας δίδαξε, η ψυχή σας είναι αυτή που αναζήτησε την πηγή και άντλησε το νερό. Η ψυχή σας αναζητούσε το φως και αυτή έστρεψε το βλέμμα σας προς τον ήλιο. Και μαζί με τη δική σας πορεύονταν καθηγούμενες και οι δικές μας , οικειωμένες από τα χρόνια την αναζήτηση. Γιατί η δίψα για τη δροσιά της γνώσης της ψυχής μας ποτέ δεν σταματά να μας οδηγεί στα πηγάδια της.

(Μακάρι!)

Δεν είμαστε εμείς που «κάναμε μάθημα» – αστεία είναι αλήθεια και πολύ φτωχή η έκφραση για να αποδώσει τις αναδύσεις μας στις δροσερές θάλασσες της ποίησης, τις ορειβασίες μας στο συντακτικό, τις αγωνιώδεις αναζητήσεις μας να βγούμε από τους δαιδαλικούς διαδρόμους της γραμματικής…-δεν ήμαστε εμείς, ήταν ο ¶νθρωπος ο οδηγημένος από το πάθος της Αγάπης να κοινωνήσει με το θαύμα της ζωής.

(Μακάρι!)

Λυπηθείτε λοιπόν που σταματά αυτή η γιορτή. Αλλά να μην αφήσετε τη λύπη σας να γίνει πένθος. Μετατρέψτε την σε επιμονή να συνεχίσετε να μαθαίνετε τον εαυτό σας και τον κόσμο. Κάντε τη λύπη σας χαρά και προσμονή για τη μεγάλη γιορτή που έρχεται. Καθώς θα γίνεστε μεγαλύτεροι θα ακούτε πιο προσεκτικά, θα βλέπετε οξύτερα, θα σκέφτεστε βαθύτερα, η αφή σας θα αγγίζει με όλο και περισσότερη ευαισθησία, θα οσμίζεστε την Αρετή από πολύ μακριά και καθημερινά στο πιάτο σας θα αχνίζει το ζεστό πιάτο της Αγάπης.

(Μακάρι, μακάρι τότε!)

Εμείς, δάσκαλοι και μαθητές σας , παππούδες και γιαγιάδες, θα δυναμώνουμε το ακουστικό μας να ακούσουμε ξανά τον ψίθυρο των εφηβικών σας μυστικών που κρύβατε κάτω από τα τετράδια των ασκήσεων, με τα πρεσβυωπικά ματογυάλια μας θα προσπαθούμε να ξαναδούμε τα κρυφά σας χαμόγελα κρυμμένα τάχα πίσω από τις παλάμες σας. Ανάμεσα στις ρυτίδες μας θα κάνουν παιχνιδιάρικα μακροβούτια η ευχαρίστηση, το καμάρι και η ικανοποίηση…

(Μακάρι, μακάρι τότε!)

Και σεις, πολλά χρόνια απόφοιτοι, κρατώντας τις ζωές σας απ’ το χέρι θα λέτε: αυτοί ήταν κάποτε οι δάσκαλοί μας…

Μάιος 2003

Νικολαΐδου Φωτεινή

Ανήρ αδύνατα επαγγελλόμενος (Από 3ο Γυμνάσιο Κερατσινίου, 08-01-2004)

Ανήρ πένης νοσών και κακώς διακείμενος, επειδή από των ιατρών απηλπίσθη,
τοις θεοίς ηύχετο εκατόμβην ποιήσειν επαγγελλόμενος και αναθήματα καθιερώσειν, εάν εξαναστή. Της δε γυναικός (ετύγχανε γαρ αυτώ παρεστώσα) πυνθανομένης· «Και πόθεν αυτά αποδώσεις;» έφη· «Νομίζεις γαρ με εξαναστήσεσθαι, ίνα και ταύτα με οι απαιτήσωσιν;». Ο λόγος δηλοί ότι ταύτα ράδιον άνθρωποι κατεπαγγέλλονται ά τελέσειν έργω ου προσδοκώσιν.

Ένας φτωχός άνθρωπος ήταν σε κακή κατάσταση και οι γιατροί τον είχαν απελπίσει. Έκανε λοιπόν τάμα στους θεούς ότι, αν σηκωθεί από τι κρεβάτι, θα τους προσφέρει θυσία εκατό βοδιών και θα τους πάει πολλά τάματα. Η γυναίκα του, που έτυχε να ’ναι κοντά του, τον ρώτησε: «Και  πού θα τα βρεις αυτά;». «Γιατί νομίζεις», απάντησε, «ότι θα σηκωθώ, ώστε να μου τα ζητήσουν οι θεοί;». Ο μύθος φανερώνει ότι εύκολα υπόσχονται οι άνθρωποι όσα δεν περιμένουν ότι θα πραγματοποιήσουν.

Από τις εκδόσεις «ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ», ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ, 14 ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ, ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΛΑΚΑΚΗΣ.   ISBN 960-205-453-0, σελ.69.Έκδοση με 300 μύθους   του  μεγάλου παιδαγωγού  και λαϊκού σοφού των ελληνικών γραμμάτων, που κοσμείται με 66 βενετσιάνικες ξυλογραφίες του 1491 με θέματα από τους μύθους του Αισώπου.

«Το κείμενο ακολουθεί την έκδοση του E. Chamby, Αισώπου Μύθοι, στη σειρά  Les belles Lettres, Paris 1967» (από τον πρόλογο της έκδοσης , σελ.21) στην οποία δεν αναφέρεται ότι ο ανήρ ο τα αδύνατα επαγγελλόμενος είχε οποιαδήποτε σχέση με την πολιτική… Επικαιρότητα γαρ…

Λύκοι και πρόβατα και κριός (Από 3ο Γυμνάσιο Κερατσινίου 09-01-2004)

Λύκοι πρέσβεις έστειλαν τοις προβάτοις ειρήνην ποιήσαι μετ’ αυτών διηνεκή, ει τους κύνας λάβωσι και διαφθείρωσι. Τα μωρά δε πρόβατα συνέθεντο τούτο ποιήσαι. Αλλά τις γέρων…
…κριός είπεν· «Πώς υμίν πιστεύσω και συνοικήσω, όπου, και των κυνών φυλαττόντων με, ακινδύνως νέμεσθαι ου δυνατόν μοι;».Ότι ου δει τινά ασφαλείας της εαυτού γυμνωθήναι, τοις ακαταλλάκτοις εχθροίς δι’ όρκων πεισθέντα.

Οι λύκοι, τα πρόβατα και το κριάρι.

Οι λύκοι έστειλαν πρέσβεις στα πρόβατα και υπόσχονταν ότι θα συνάψουν μαζί τους διαρκή ειρήνη, αν βάλουν στο χέρι και εξοντώσουν τα σκυλιά. Τα άμυαλα πρόβατα συμφώνησαν να το κάνουν. Αλλά ένα γέρικο κριάρι είπε: «Πώς να σας εμπιστευθώ κα να συνυπάρξω με σας, αφού και τώρα που με φυλάνε τα σκυλιά δεν είναι δυνατό να βόσκω χωρίς κίνδυνο;».Το νόημα είναι ότι δεν πρέπει να χάνει κάποιος τη δυνατότητά του να είναι ασφαλής με το να πιστεύει στους όρκους των αδιάλλακτων εχθρών του.

Λύκος και αρήν.
Λύκος θεασάμενος άρνα από τινος ποταμού πίνοντα, τούτον εβουλήθη μετά τινος ευλόγου αιτίας καταθοινήσασθαι. Διόπερ στας ανωτέρω ητιάτο αυτόν ως θολούντα το ύδωρ και πιείν αυτόν μη εώντα. Του δε λέγοντος ως άκροις τοις χείλεσι πίνει και άλλως ου δυνατόν αποτυχών ταύτης της αιτίας έφη· «Αλλά πέρυσι τον πατέρα μου ελοιδόρησας.» Ειπόντος δε εκείνου μηδέ τότε γεγενήσθαι, ο λύκος έφη προς αυτόν· «Εάν σύ  απολογιών  ευπορής, εγώ σε  ουχ (ήττον) κατέδομαι.».Ο λόγος δηλοί ότι οις η πρόθεσίς εστιν  αδικείν, παρ’ αυτοίς ουδέ δικαία απολογία ισχύει.

Ο λύκος και το αρνί.
Ένας λύκος είδε ένα αρνί να πίνει νερό σε κάποιο ποτάμι και θέλησε να το φάει, με κάποια όμως εύλογη δικαιολογία. Στάθηκε λοιπόν σε κάποιο ψηλότερο σημείο και άρχισε να το κατηγορεί ότι θολώνει το νερό και δεν τον αφήνει να πιει. Το αρνί αποκρίθηκε ότι πίνει με τις άκρες των χειλιών του και ότι εν πάση περιπτώσει δεν είναι δυνατό, ενώ αυτό στεκόταν παρακάτω να θολώνει επάνω το νερό. Ο λύκος βλέποντας ότι δεν έπιασε αυτή η κατηγορία , του λέει: «Πέρυσι όμως κορόιδεψες τον πατέρα μου». Το πρόβατο του είπε πως τότε ήταν αγέννητο και  ο λύκος του λέει: «Από δικαιολογίες εσύ είσαι πλούσιο, εγώ όμως θα σε φάω».Ο μύθος σημαίνει ότι όσοι έχουν την πρόθεση να αδικήσουν , καμιά εύλογη δικαιολογία δεν ισχύει γι’ αυτούς.

Από τις εκδόσεις «ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ», ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ, 14, ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ, ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΛΑΚΑΚΗΣ.   ISBN 960-205-453-0, σελ.242-243 και 246-249Έκδοση με 300 μύθους   του  μεγάλου παιδαγωγού  και λαϊκού σοφού των ελληνικών γραμμάτων, που κοσμείται με 66 βενετσιάνικες ξυλογραφίες του 1491 με θέματα από τους μύθους του Αισώπου.

«Το κείμενο ακολουθεί την έκδοση του E. Chamby, Αισώπου Μύθοι, στη σειρά  Les belles Lettres, Paris 1967» (από τον πρόλογο της έκδοσης , σελ.21) στην οποία δε γίνεται καμιά απολύτως αναφορά στη σύγχρονη διεθνή πολιτική επικαιρότητα. Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα μπορεί να είναι επίκαιρη αλλά είναι εντελώς συμπτωματική.